منجزات المریض (للشیخ مشکور)مؤلف این کتاب، آیة الله شیخ مشکور الحولاوی نجفی (م ۱۲۷۳ ق) است. این کتاب شرح قسمتی از عبارتهای شرایع الاسلام است که در آن احکام تصرفات تبرعی مریضی که با آن بیماری می‌میرد بیان شده است. ۱ - معرفی اجمالیدر این موضوع کتابهای متعددی از بزرگانی همچون شیخ محمد صالح مازندرانی، (م ۱۰۸۶ ق)، سید محمد کاظم یزدی (م ۱۳۳۷ ق) سید محمد بحر العلوم (م ۱۳۲۶ ق)، شیخ اعظم انصاری (م ۱۲۸۱ ق)، میرزای قمی (م ۱۲۳۱ ق)، نوشته شده که در الذریعة جلد ۲۳، صفحات ۱۶ تا ۱۹ به آنها اشاره شده است. از آنجائی که تصرفات مریض بر دو قسم تبرعی و غیر تبرعی تقسیم می‌شود و اجماع و اتفاق علماء بر آن است که تصرفات غیر تبرعی مریضی که با آن بیماری می‌میرد از اصل مال وی (نه از ثلث) حساب می‌شود و وارثین در آن دخالتی ندارند ولی در تصرفات تبرعی در بیماری که با آن می‌میرد اختلاف شده و دو نظریه وجود دارد مؤلف به تالیف این کتاب پرداخته است. ۲ - دو نظریه در تصرفات مریضاین دو نظریه عبارتند از: ۱- این تصرفات مثل منجزات غیر تبرعی از اصل مال حساب می‌شود و بزرگانی همچون شیخ کلینی (م ۳۲۹ ق)، شیخ صدوق (م ۳۸۱ ق)، شیخ مفید (م ۴۱۳ ق)، شیخ طوسی در النهایة و غیر آنان این نظریه را برگزیده‌اند. ۲- این تصرفات از ثلث مال حساب می‌شود مگر اینکه وارثین رضایت دهند که از اصل مال حساب می‌شود که بزرگانی همچون ابن جنید (م ۳۸۱ ق)، شیخ طوسی (م ۴۶۰ ق) در المبسوط، علامه حلی (م ۷۲۶ ق)، محقق حلی (م ۶۷۶ ق)، شهید ثانی (م ۹۶۶ ق)، این نظریه را انتخاب کرده‌اند. در این کتاب مصنف نظریه اول را انتخاب کرده است و به صورت گسترده به بررسی آن پرداخته است. ۲.۱ - دلایل دو نظریهوی دلایل هر دو نظریه را در ابتدا از کتاب، سنت، اصول عملی و قواعد فقهی بیان نموده است و سپس به صورت وسیع تر به روایات آن پرداخته است. وی در مورد روایات در ابتدا به سند روایات به صورت مختصر پرداخته است و سپس به فقه الحدیث و متن و کیفیت روایات پرداخته است و در آخر به دلایل نظریه دوم و روایات پرداخته است و اخبار آن را به ۶ قسم تقسیم کرده است و دلالت آنها را رد نموده است. وی در مورد روایات نظریه اول می‌نویسد: ان اکثر الاخبار المزبورة من قسم الصحیح او الحسن او المؤثق التی لا ینبغی الریب فی حجیة کل منها آقا بزرگ تهرانی در اعتبار و عظمت علمی مؤلف در کتاب نقباء البشر ج۱/ ۳۴۱ می‌نویسد: کان من اعاظم العلماء و مراجع التقلید. [۲]
نقباء البشر، آقابزرگ تهرانی، ج۱، ص۳۴۱.
۳ - تاریخ تالیفاز تاریخ دقیق تالیف کتاب اطلاعی در دست نیست ولی با توجه به عبارت (رحمه الله) که بعد از نام شیخ محمد حسین نجفی، صاحب جواهر (م ۱۲۶۶ ق) در صفحه ۴۱ ذکر شده است و تاریخ وفات مؤلف که ۱۲۷۳ ق است می‌توان نتیجه گرفت که این کتاب بین سالهای ۱۲۶۶ ق تا ۱۲۷۳ ق تالیف شده است ۴ - نسخه‌های کتابدر چاپ کتاب از یک نسخه خطی و یک نسخه چاپ سنگی به روش تلفیق بین آن دو استفاده شده است. نسخه خطی از کتابخانه مسجد جامع گوهرشاد و مربوط به قرن سیزده است که با رمز (ک) مشخص شده است. این نسخه توسط نوه مؤلف شیخ مشکور بن محمد جواد بن مصنف تالیف شده است ۵ - تاریخ انتشارکتاب توسط مؤسسه نشر اسلامی تابع جامعه مدرسین در سال ۱۴۱۵ ق چاپ شده است تحقیق و تصحیح کتاب توسط نوه مؤلف‌ام علی مشکور انجام شده است. در چاپ کتاب موجود، آیات قرآن کریم، روایات شریف، اقوال فقهای بزرگ استخراج شده است. همچنین فهارست متعدد مفیدی زینت بخش آن می‌باشد. ۶ - پانویس
۷ - منبعنرم افزار مجموعه جامع فقه اهل البیت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور). |